Bijgewerkt op: 26 sep. 2019
Door: Milou Dirkx
De relatie tussen de journalist en het publiek is aan het veranderen. Noem het crowdsourcing, nieuwe ledenmodellen of participatieve journalistiek; de nieuwsconsument heeft de journalistieke arena met succes betreden. Alleen al in Europa zijn er meer dan 100 organisaties die met participatieve journalistiek werken. Maar wat is participatieve journalistiek? En hoe betrek je het publiek bij je publicatie? Eind maart organiseerde het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek een panelgesprek over dit onderwerp met Merel Borger (Adessium Foundation), David Schraven (Correctiv), Maeve McClenaghan (Bureau Local) en René Sommer (De Monitor). De SVDJ Denktank was erbij en deelt graag vier pro-tips om een succesvolle relatie met je publiek op te bouwen.
1. Praat. Maar nog belangrijker: luister
Bij participatieve journalistiek ga je actief op zoek naar contact met je publiek. Zo vestigt het journalistieke platform Correctiv zich op verschillende plaatsen in Duitsland om onderzoek te doen met hulp van de lokale bevolking. Het eerste onderzoek van Correctiv vond plaats in 2014, in Dortmund. Ze onderzochten het aantal lessen dat op middelbare scholen niet doorging door een tekort aan, of absentie van leraren. Correctiv ging in gesprek met ouders, leraren en leerlingen. Meer dan 500 mensen participeerden en gaven aan dat er 3552 lessen geannuleerd waren in één maand. Dit was procentueel gezien meer dan het dubbele aantal van wat het ministerie van onderwijs aangaf in hun officiële cijfers. De kwestie stond centraal bij de statenverkiezingen van 2017. Er werd een nieuwe regering gekozen die de nadruk legde op het werven van nieuwe leraren en het verbeteren van het openbare schoolsysteem in de hele staat.
Belangrijk is om te vragen naar ervaringen van mensen en patronen te ontdekken. Het is verleidelijk om een gesprek aan te gaan met een bepaalde vooringenomenheid – door bijvoorbeeld de officiële cijfers als uitgangspunt te nemen – maar daardoor kun je de belangrijkste verhalen missen. Durf als journalist het onverwachte te verwachten.
2. Een samenwerking komt van twee kanten
Merel Borger is programmamanager bij Adessium Foundation en promoveerde aan de Vrije Universiteit op het thema ‘participatieve journalistiek in het digitale tijdperk’. Een belangrijke conclusie uit haar onderzoek is dat veel deelnemers die met nieuwsorganisaties samenwerken zich ondergewaardeerd voelen en vaak niet
eens een simpel bedankje ontvangen voor hun bijdrage.
Als je samenwerkt met je publiek wil je een uitwisseling van wederzijds belang tot stand brengen. Erken de bijdrage van de ander. Met participatieve journalistiek creëer je ruimte voor verschillende perspectieven en stemmen waardoor het publiek zich beter gehoord voelt. Hierdoor wordt journalistiek niet alleen inclusiever, maar ook kwalitatiever.
3. Het is meer werk dan je denkt
Het zou fijn zijn als je participatieve journalistiek als leuk experiment aan de stagiair kan aanbieden. Maar het is een tijdrovend project waarin het proces net zo belangrijk wordt als het eindproduct. Hoe zo’n proces in korte tijd tot een groot succes kan uitgroeien laat Maeve McClenaghan zien, onderzoeksjournalist en een van de oprichters van Bureau Local, een initiatief in Engeland dat met regionale en lokale journalisten samenwerkt om landelijke trends te signaleren. Dit initiatief begon twee jaar geleden met de #makethemcount campagne waarbij werd gekeken hoeveel daklozen op straat sterven. In reactie op de publicaties van Bureau Local is het Office for National Statistics in december begonnen met het produceren van officiële gegevens over sterfgevallen van daklozen in Engeland en Wales.
Inmiddels is Bureau Local uitgegroeid tot een netwerk met 966 leden in 106 verschillende plaatsen in het Verenigd Koninkrijk. De onderzoeken van The Bureau Local duren 6 maanden tot een jaar. Inmiddels zijn er onder hun noemer 347 lokale verhalen gepubliceerd en 10 landelijke onderzoeken opgezet.
4. Sociale media is je vriend
Bij de KRO-NCRV kwamen ze erachter dat ze na een uitzending enorm veel bruikbare tips binnen kregen. Dit was de aanleiding om te beginnen met crowdsourcen, vertelt René Sommer, eindredacteur van het tv-programma De Monitor. KRO-NCRV gebruikte voorheen sociale media alleen ter promotie, maar nu gebruiken ze de kanalen om in contact te komen met een breder publiek. En dat had succes: inmiddels hebben ze meer dan 42.000 Facebook- en 100.000 Twittervolgers.
Sommer geeft verder aan dat het handig is een CMS te gebruiken om alle binnenkomende tips efficiënt te organiseren. Door transparant te zijn, ook als je bijvoorbeeld niet zeker weet of een gepubliceerde tip klopt, wek je als nieuwsorganisatie vertrouwen.
Andere bruikbare tools die werden genoemd tijdens de avond zijn Slack en Google Sheets. Via deze programma’s kunnen mensen goed bijhouden wat er gebeurt en zelf ook input leveren.
Leestip
Zin om aan de slag te gaan met participatieve journalistiek maar nog niet helemaal zeker hoe jij het beste je publiek kunt betrekken? Lees hier ‘participation pathways’, een artikel van de Membership Puzzle Project hoe je op 25 verschillende manieren met je publiek kunt samenwerken.
De SVDJ Denktank is een groep van jonge denkers die zich inzet voor de toekomst van de journalistiek. Eén van de kernonderwerpen die ze in 2018/19 behandelden was participatieve journalistiek. Wil je met de Denktank in contact komen? Mail dan naar denktank@svdj.nl of stuur ons een berichtje via Twitter, Instagram en Facebook (@svdjdenktank).